Grażyna Banaszkiewicz - Kenya Hara, opowiadanie o designie

DLA PRZYSZŁOŚCI

Opowiadanie o designie samo w sobie jest designem.

– Przyznam, że podoba mi się to sformułowanie, to spostrzeżenie Kenya Hara.

Przecież opowieść też budujemy. Werbalnie, owszem, ale trzeba to tego wyobraźni, wizji, doboru określonych słów, jako elementów adekwatnych do całej struktury wypowiedzi.

Nowa w Muzeum Narodowym w Poznaniu wystawa o warstwowym tytule:

MAKE, THE FUTURE, BETTER, THAN, TODAY

To pierwsza w Polsce autorska wystawa jednego z najbardziej uznanych w świecie japońskich projektantów – Kenya Hary. Od 1993 roku związanego z Nippon Design Center, w ramach którego prowadzi własne studio (think-tank) Hara Design Institute. Jest twórcą wielu międzynarodowych wystaw, dyrektorem kreatywnym firmy MUJI, autorem książek łączących design z filozofią życia.

Traktując design jako uniwersalną mądrość zgromadzoną w społeczeństwie, planuje i realizuje różne projekty oparte na komunikacji.

Gdy wglądniemy w rozwój jego kariery to wyodrębnimy określone okresy:
Na lata 1989–1994 przypada współpraca Hary z firmą Takeo Co. Ltd., japońskim producentem papieru. Aranżował dla tej firmy coroczne wystawy „Takeo Paper World”. Jednocześnie projektował opakowania i reklamy dla wytwórni alkoholi Nikka Whisky Distilling Co. Ltd., dalej – kalendarze dla firmy Wacoal Co. Ltd., a w latach 1990–1992 pełnił funkcję dyrektora artystycznego Domu Towarowego Isetan, w którym działała galeria sztuki.

Cztery lata później laureat (że dalej tak będziemy się do niego odnosić) jest dyrektorem artystycznym miesięcznika „Issatsu no hon” (Jedna Książka) – wydawanego przez japońską gazetę „Asahi Shimbun”.

W tym samym roku Hara został równolegle dyrektorem artystycznym zajmującym się oprawą wizualną światowej wystawy Expo 2005 w Japonii, a w 1998 członkiem Komitetu Organizacyjnego Expo 2005. Stał się też autorem projektów programu ceremonii otwarcia i zamknięcia zimowych igrzysk olimpijskich w Nagano. Pracował dla różnych japońskich klientów, w tym Art Setouchi Triennale, domu mody Issey Miyake, domów towarowych Matsuya, Muzeum Sztuki Prefektury Nagasaki, księgarni Tsutaya Books i szpitala Umeda.

Warto przypomnieć, iż cztery lata wcześniej Hara pełnił funkcję dyrektora artystycznego firmy MUJI, najbardziej znanej japońskiej marki „bez nazwy”, która obecnie promuje – obok szerokiej gamy produktów – także styl życia zgodny z realizowaną wizją rozwoju firmy. Zajmuje się nadto planowaniem kampanii reklamowych, projektowaniem wystaw, czasopism, aplikacji i opakowań. Pod jego kierownictwem MUJI stało się międzynarodowym symbolem jakości estetycznej i konceptualnej.

Jest on też pomysłodawcą, kuratorem i projektantem licznych wystaw designu w kraju i za granicą. W 2000 roku zrealizował wystawę „RE-DESIGN – The Daily Products of the 21st Century”, której celem było rozszerzanie percepcji codzienności (jakkolwiek będziemy to rozumieli …).

Wizjonerską wystawę „HAPTIC – Awakening the Senses”, poruszającą temat zasobów drzemiących w ludzkich zmysłach, zrealizował w 2004 r. w ramach corocznego „Takeo Paper Show” organizowanego w Tokio. Inne ważne realizacje wystawiennicze to: „SENSEWARE” oraz „SUBTLE” w Tokio, „Japan Car – Designs for the Crowded Globe” w Science Museum w Londynie oraz prezentowana także poza Japonią „Architecture for Dogs”. Jest twórcą czterech wystaw zatytułowanych „House Vision” (pierwsza powstała już w 2013), które – wychodząc od badań nad stylem życia – wytyczają nowe kierunki myślenia dla społeczeństw XXI w.

W ramach różnych projektów wystawienniczych współpracował z artystami o światowej renomie, m. in. Kengo Kumą, Naoto Fukasawą, Jasperem Morrisonem, Shigeru Ban, Toyo Itō. Jest autorem ważnych i tłumaczonych na wiele języków publikacji poświęconych projektowaniu, m. in. Designing Design (2007), White (2009), Ex Formation (2018), Designing Japan (2019).

Nagrody to długa lista…
Uhonorowano go wieloma nagrodami w wielu dziedzinach obejmujących różnorodne działania projektowe, tj. reklamę, identyfikację wizualną, projektowanie książek, wystawiennictwo. Otrzymał również nagrodę Suntory Arts and Science Award w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych. Będąc członkiem i przewodniczącym Japan Graphic Designers Association (JAGDA) oraz członkiem Tokyo Art Directors Club (TADC), Kenya Hara aktywnie uczestniczy w działaniach obu grup. Od 2001 r. jest również członkiem Alliance Graphique Internationale (AGI).

Na wystawie w Muzeum Narodowym w Poznaniu nie brakuje osób, które stają i patrzą na relację filmową z działalności Kenya Hara w skupieniu, z zainteresowaniem i zafascynowaniem.

Prowadząc swoją narrację jest powściągliwy i ugrzeczniony. – Na początku chciałbym podkreślić – jak wielkim zaszczytem jest dla mnie otrzymanie prestiżowej Nagrody im. Jana Lenicy. Silnie symboliczną twórczość Lenicy ujrzałem po raz pierwszy w podręczniku do plastyki w czasach gimnazjalnych. Zostanie laureatem nagrody jego imienia stanowić będzie dla mnie silny bodziec do dalszej pracy. Pragnę wyrazić wdzięczność wszystkim osobom związanym z tym wyróżnieniem oraz Muzeum Narodowemu w Poznaniu.

To właśnie w tym mieście, w 2000 roku odbyła się moja pierwsza indywidualna wystawa poza Japonią. Jej miejscem była Galeria Miejska Arsenał. Ponadto głęboko w pamięć zapadły mi zarówno indywidualna wystawa , którą zorganizowano w krakowskim Centrum Kultury Japońskiej Manggha w 2004 r., jak i piękno tej dawnej stolicy. Ponownie – usłyszeliśmy – chciałbym więc w tym miejscu złożyć serdeczne podziękowania ówczesnemu kuratorowi Muzeum Narodowego w Poznaniu Zdzisławowi Schubertowi, znanemu także jako „Mister Poster”, który przez długi czas okazywał zainteresowanie młodemu japońskiemu grafikowi.

Chociaż uważam się za designera biegłego w projektowaniu graficznym, od dawna zajmuję się kreowaniem nie „przedmiotów” lecz „koncepcji”, działając w miejscach, w których przebiegają kanały komunikacji.

Świat nie składa się z materiałów tylko z obrazów. I alkohole, i ubrania, i igrzyska olimpijskie, i hotele są kombinacją obrazów w ludzkich sercach, zaś u źródeł, z których wypływają obrazy, znajdują się pasje osób i grup próbujących czegoś dokonać.

Przenikanie do serc i uczuć poprze przekształcanie tych pragnień w żywe obrazy, jest właśnie projektowaniem „koncepcji”.

Nie umiem powiedzieć, czy wystawa ta będzie współgrać z pasją gremium przyznającego Nagrodę im. Jana Lenicy, wiem jednak, że jest najlepszą wystawą , na jaką było mnie stać.

Obecna sytuacja światowa jest wyjątkowo niestabilna, mam jednak nadzieję, że tu w Polsce potwierdzi się moje przekonanie , że rola desingu leży w uczynieniu przyszłości lepszą niż dzień dzisiejszy.

Przytaczam słowa Kenya Hara, jako że dzisiaj to także głos artystów musi zdecydowanie wybrzmieć wobec niepokoju wzniecanego przez nieodpowiedzialnych przywódców i polityków.

Grażyna Banaszkiewicz

– dziennikarz, reżyser –

O autorce:

Grażyna Banaszkiewicz – reżyser, dziennikarka, poetka, ur. 24.01.1953r. w Poznaniu, autorka Witryny Poetyckiej „Poszukiwanie” (1973), tomików wierszy „Mężczyźni od których umieramy” (1990, 1994), „Własne-cudze życie” (1998), „Wyznania-Bekenntnisse” (2003) oraz opowiadań drukowanych w prasie literackiej, a także scenariuszy telewizyjnych programów poetyckich i filmów dokumentalnych.