Aleksander Rybczyński – Zwiastowanie

Należę do generacji, która miała szczęście być świadkiem wyboru Karola Wojtyły na następcę św. Piotra i triumfalnego powrotu papieża Polaka do ojczyzny w 1979 roku. Każdy z uczestników tych historycznych wydarzeń pielęgnuje w sobie osobiste wspomnienie i pamięć o charyzmatycznej obecności Papieża. Przypomnijmy sobie, co zostało nam już ofiarowane i czego nigdy nie powinniśmy pozwolić sobie odebrać. Może także warto przybliżyć nasze doświadczenia tym, którzy nie pamiętają, oraz młodzieży, która nie ma pojęcia, z jak wielkiej ciemności wyprowadził nas Ojciec Święty. Komunistyczne władze pomniejszały rangę papieskich homilii do jednowymiarowego religijnego nauczania. Transmisje telewizyjne były nadawane lokalnie, by głos Papieża nie był słyszany w innych regionach kraju, a także po to, by jak największą liczbę ludzi zatrzymać w domu przed telewizorem. Szerzono pogłoski o niebezpieczeństwach przebywania w tłumie, podawano “statystyki”, ile zgonów spowoduje wielki upał i milionowe zgromadzenie. Fachowcy z telewizji sprawnie montowali obrazy, tak by nie było widać młodzieży i ludzi młodych. Stwarzano wrażenie, że na papieskie msze przychodzą głównie księża, zakonnice i starcy. W rezultacie, by na bieżąco brać udział w nauczaniu Karola Wojtyły, należało nasłuchiwać zagłuszanych audycji Radia Wolna Europa z Monachium. Kulminacyjnym momentem papieskiej pielgrzymki do ojczyzny była msza na krakowskich Błoniach. Byłem jednym z kilkuset porządkowych, zorganizowanych przez krakowską kurię, w większości studentów, którzy mieli dbać o to, by pielgrzymi łatwo odnaleźli drogę do swoich sektorów. Zbiórka była wieczorem, w przededniu mszy. Pamiętam długą, ciepłą noc, podczas której wydawało się, że nikt w mieście nie śpi – tak wielkie było napięcie i oczekiwanie. Od świtu zaczęliśmy wpuszczać ludzi do sektorów. Pielgrzymi nadciągali nieustannie, nie tylko z Krakowa i okolic, ale z całej Polski. Przychodzili z dworców, otwartych całą noc kościołów, domów i prosto ze szlaku. Na długo przed przybyciem Papieża wydawało się, że Błonia wypełnione są po brzegi. Był to jeden z tych dni w życiu, kiedy nie czuje się zmęczenia, ani głodu. Byliśmy jedynie spragnieni – nadziei, wiary i odrobiny wolności. Kiedy pojawił się papieski samochód, udało mi się stanąć na skraju drogi, wytyczonej pomiędzy sektorami, którędy miał przejechać “papamobil”. Przyznaję: chyba nie było to miejsce, gdzie miałem spełniać swoją funkcję, ale jak się okazało, była to jedyna w moim życiu okazja znalezienia się w bezpośredniej bliskości papieża. Kiedy Jan Paweł II zbliżył się, błogosławiąc, przyklęknąłem na chwilę, by zaraz zobaczyć, jak oddala się, niknąc w tłumie wiwatujących. I od tego momentu, kiedy był z nami – mieliśmy nadzieję, odzyskiwaliśmy wiarę, byliśmy wolni. Nie namiastką wolności, ale wolnością pełną, bez granic. Której już nigdy nie byli nam w stanie odebrać – sekretarze partyjni, naczelnicy wydziałów paszportowych, funkcjonariusze milicji i SB, urzędnicy aparatu przemocy. Wracałem z Błoń wzruszony, zmęczony, zakurzony i szczęśliwy. W otaczających Błonia uliczkach stały szeregi ciężarówek, wypełnione uzbrojonymi zomowcami. Nie miało to większego znaczenia. I kiedy myślę o minionych latach, latach papieskiej katechezy i odkłamywania historii, wydaje mi się, że minęły tak jak moment, w którym Papież przejechał tuż obok, zostawiając nas na kolanach, olśnionych i uczłowieczonych. Wkrótce potem napisałem wiersz. Zaglądam do niego po ponad trzydziestu latach z niepokojącym uczuciem, że nadal jest aktualny. Sztukę manipulacji doprowadzono do perfekcji, podlewając ją iluzją demokracji i namiastką wolności.

Zwiastowanie

„Mówię w imieniu wszystkich,
których prawa gdziekolwiek na świecie
są zapoznawane i gwałcone”
JAN PAWEŁ II

Mamie

tak mocno całuje ziemię tak leniwą
tak bardzo mocno całuje ziemię tak kapryśną
to ona tylko
nie mogła nadążyć
nie poszła za Nim
nie uniosła ciężaru
bezsilnej modlitwy
Ojcze nasz któryś jest z nami
błogosław nadzieję
która wyparła
z naszych oczu
starczy cień

mam dwadzieścia cztery lata dyplom języka obcego tak bardzo
w kieszeni głowę na drewnianym karku tak wrażliwą na środki
uśmierzania przekazu tak boli mnie szyja i chciałbym odwrócić
oko kamery od tej ściany odrapanej od tych twarzy wybranych
od tej zamazanej przestrzeni pokażcie to co widać tak dobrze
z głębi zamglonej historii każdy obraz wybrany przez słońce

przybyłeś gdzie Chrystus (podobno)
tak dobrze się czuje
jak na swoim
jak na krzyżu
gdzie wszystkie drzewa
nawet najmłodsze
mają tysiąc lat
gdzie ptaki w sennych klatkach
odlatują do nieba
Franciszka z Asyżu

kiedy płaczę nie pamiętam wszystkiego
Twoje słowa wypierają obumarłe komórki naszego ciała
Twoje słowa wypierają obumarłe komórki naszej wiary

ptak rozwija welon skrzydeł
z naszych szpitali
wybiegają cudownie uzdrowieni
chronicznie obłąkani
chorzy na co dzień

ta droga doprowadzi do mnie ta droga ten paradoks cywilizacji
daleka droga rozpisana na Twój donośny głos daleka droga do
naszego ucha zagłuszona złośliwym sumieniem

Twój głos jest donośny
wystarczająco donośny
aby odkryć Ziemię
gdy ucichnie śpiew mikrofonu
podniesiemy pieśń ciszy
mówią że śpiewasz
i błogosławisz
ten stary
wysoki krzyż

mam dwadzieścia cztery lata i dobrą orientację w burzy fal radiowych
niech patron żeglarzy ma w opiece obłąkane statki
niech patron żeglarzy ma w opiece niepewne żagle
niech patron żeglarzy ma nas w opiece

módlmy się o biały żagiel
z apostołem który płynie
w tłumie pielgrzymów
prowadząc ich do
opuszczonych domów
między granice które
trzeba przemilczeć
między zaciśnięte wargi
milczącego człowieka

jestem tu po raz pierwszy
w Krakowie mam dwadzieścia cztery lata
w Paryżu mam dwadzieścia cztery lata
mam dwadzieścia cztery lata tak daleko
tam gdzie spotkałem
wszystkich ludzi świata
tam gdzie słyszałem
wszystkie dzwony świata
tam gdzie przeszedłem
wszystkie drogi świata
tam gdzie spotkałem
całą wolność świata
który czeka
na Twój powrót

czerwiec 1979

Aleksander Rybczyński

.

O autorze:

Aleksander Rybczyński jest absolwentem historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Opublikował ponad dziesięć zbiorów wierszy, w tym debiutancki tomik “Jeszcze żyjemy”, za który otrzymał w 1983 Nagrodę im. Kazimiery Iłłakowiczówny. Zajmuje się także krytyką artystyczną, prozą, publicystyką, dziennikarstwem, fotografią, filmem oraz pracą redakcyjną i wydawniczą. Mieszka w Kanadzie. Strona autorska

Photo:Rob Croes (ANEFO) [CC BY 4.0 (https://creativecommons.org/licenses/by/4.0)]